Afrika için Acil Durum Güven Fonu

Avrupa Komisyonu “Afrika’da yerinden edilme ve düzensiz göçün kökünde yatan sebeplerin ele alınmasını ve istikrarı amaçlayan Acil Durum Güven Fonu’nu” uygulamaya koymuştur. AB bütçesi ve Avrupa Kalkınma Fonu’ndan (EDF) ayrılan1.8 milyar Avro ile oluşturulan Fon, AB Üye Devletleri ve diğer bağışçıların katkılarıyla takviye edilecektir. Şu ana kadar Üye Devletlerin katkıları yaklaşık olarak 81.2 milyon Avro’ya ulaşmış olup, AB bunu daha fazla katkının izlemesini beklemektedir.

Güven Fonu nedir?

Güven Fonu, AB’nin Mali Tüzüğü kapsamında kalkınma işbirliği alanında kullanılan ve farklı bağışçılar tarafından sağlanan büyük kaynakların bir havuzda birleştirilmesi suretiyle acil durumun farklı unsurlarına süratli, ortak, tamamlayıcı ve esnek bir yanıtın verilmesini sağlayan yenilikçi bir mekanizmadır.

Fondan kimler faydalanabilir?

Güven Fonu’ndan, Afrika’dan Avrupa’ya uzanan ana göç güzergâhında yer alan çok sayıda Afrika ülkesi faydalanabilecektir. Bunlar göçten en fazla etkilenen ve göç karşısında en kırılgan durumdaki ülkeler olup, AB’nin mali yardımından en büyük faydayı sağlayacaktır. Söz konusu ülkeler ve bölgeler şunlardır:

Sahel bölgesi ve Çad Gölü bölgesi: Burkina Faso, Kamerun, Çad, Gambiya, Mali, Moritanya, Nijer, Nijerya ve Senegal

Afrika Boynuzu: Cibuti, Eritre, Etiyopya, Kenya, Somali, Güney Sudan, Sudan, Tanzanya ve Uganda.

Kuzey Afrika: Fas, Cezayir, Tunus, Libya ve Mısır.

Duruma bağlı olarak yardımdan faydalanabilen ülkelerin komşu ülkeleri de, bölgesel göç akımları ve onunla bağlantılı sınır ötesi sorunları çözmek üzere yürütülen bölgesel ölçekli Güven Fonu projelerinden faydalanabilirler.

Güven Fonu neyi amaçlamaktadır?

Güven Fonu söz konusu bölgelerde istikrarın pekiştirilmesine ve daha iyi göç yönetimine katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Daha spesifik olarak ifade etmek gerekirse, fırsat eşitliğinin, ekonomik fırsatların, güvenliğin ve kalkınmanın teşvik edilmesi yoluyla istikrarsızlık, zorunlu yerinden edilme ve yasadışı göçün kökünde yatan nedenlerin ele alınmasını amaçlamaktadır. Bu fon La Valetta Zirvesinde kabul edilen Eylem Planının uygulamaya konulması sürecinde önemli bir araç görevini görmektedir.

Destek düzensiz göç ve mültecilerle baş edilmesine ne şekilde yardımcı olabilir?

Avrupa Göç Gündemi denizde daha fazla can kaybının önlenmesini ve başlıca transit ve menşe ülkelerle genel olarak işbirliğinin güçlendirilmesini amaçlamaktadır. Aynı zamanda, özellikle hukukun üstünlüğünün güçlendirilmesi, eğitim ve ekonomik imkânlar yaratılması, daha iyi yönetişimin sağlanması ve korumadan faydalanmaya uygun bulunmayan düzensiz göçmenlerin etkin ve sürdürülebilir bir şekilde geri dönüşü, geri kabulü ve yeniden entegrasyonu yoluyla, menşe ve transit ülkelerde düzensiz göç ile zorunlu yerinden edilmenin kökünde yatan sebeplerle mücadeleyi amaçlamaktadır. Bunun başarılabilmesi için üçüncü ülkelerde göç ve sınır yönetimi alanında kapasite geliştirme faaliyetlerinin yanı sıra Afrika’nın söz konusu bölgelerinde istikrar ve kalkınmanın desteklenmesi yönünde güçlü bir kararlılığa ihtiyaç duyulmaktadır.

Güven Fonu kapsamında ne tür projeler finanse edilebilir?

Gençler ve kadınlar başta olmak üzere istihdam imkanları yaratan, mesleki eğitim ve mikro ve küçük ölçekli işletmelerin kurulmasına öncelik veren, ekonomik programların uygulanması. Bu kapsamdaki faaliyetler özellikle geri dönenlerin toplumlarına yeniden kazandırılmalarına destek olabilir.

Yerel halka gıda ve beslenme, güvenlik, sağlık, eğitim ve sosyal koruma gibi temel hizmetlerde destek veren ve çevresel sürdürülebilirlik konularındaki projeler.

Düzensiz göçün kontrol altına alınması ve önlenmesi, etkili gönderme ve geri kabul, uluslararası koruma ve iltica, yasal göç ve mobilite, göç ve kalkınma arasında sinerjilerin arttırılması dâhil göç yönetimini geliştiren projeler.

Özellikle çatışmaların önlenmesi ve güvenlik, kalkınma ve kolluk kuvvetlerinin desteklenmesi amacıyla kapasite geliştirme çalışmaları vasıtasıyla hukukun üstünlüğünün uygulamaya geçirilmesi,  sınır yönetimi ve göçle ilgili konular. Bu kapsamdaki faaliyetler ayrıca radikalleşme ve aşırıcılığın önlenmesi ve bununla mücadele edilmesine katkıda bulunabilir.

Katılım sağlanacak şekilde Güven Fonu’nun yönetimi nasıl organize edilecektir?

Güven Fonu yenilikçi bir karar alma yönteminden yararlanacaktır. Global stratejisi, başkanlığını Avrupa Komisyonu’nun yaptığı ve Üye Devletler ile katkı veren diğer donörlerden oluşan Stratejik Kurul tarafından belirlenmektedir. Avrupa Komisyonu ve katkı veren Üye Devletlerin temsilcilerinden oluşan Operasyonel Komitesi uygun projeleri seçmektedir.

Ortak ülkeler ve ilgili bölgesel kuruluşları Güven Fonu’nun yönetiminin her iki seviyesine katılmaya davet edilecektir.  Güven Fonu’nun ilkelerinden bir tanesi, stratejik ve etkili müdahaleler hazırlayabilmek amacıyla Afrikalı ortaklarla siyasi diyaloğa girmektir. Dolayısıyla, yerel sahiplenmenin sağlanması amacıyla projelerin Stratejik Kurul’a sunulmasından önce ulusal ve yerel makamlara öncelikler konusunda danışılacaktır. Tüm ortaklar ayrıca projelerin belirlenmesi, formüle edilmesi ve uygulanması aşamalarında yer alacak ve Kurul’da ve Operasyonel Komite’de görüşlerini sunabileceklerdir.

Güven Fonu’nun parası nereden geliyor ve diğer AB fonlarını nasıl tamamlıyor?

Güven Fonu, ciddi büyüklükteki yeni kaynaklar dahil olmak üzere AB bütçesinde yer alan Avrupa Komisyonu’nun farklı mali araçlarındaki parayı bir havuzda toplamaktadır. 11. Avrupa Kalkınma Fonu (EDF) rezervindeki yeni fon kaynağı, Batı, Orta ve Doğu Afrika Bölgesel Endikatif Programlardan bazı fonların eklenmesi ve Afrika Boynuzuna yönelik Ulusal Endikatif Programların katkılarıyla tamamlanır. Bunların yanı sıra Kalkınma İşbirliği Aracı (DCI) ve Avrupa Komşuluk Bölgesi Aracı (ENI) gibi, ilgili bölgelerdeki krizlere dönük diğer mali araçlardan da fon aktarımı yapılmaktadır. Komisyon tarafından yönetilen fonların tutarı 1.8 milyar Avro’ya ulaşmakta ve Üye Devletler ve diğer donörlerden sağlanan yeni fonlarla desteklenmektedir.

AB Güven Fonu, Afrika’ya her yıl 20 milyar Avro’yu aşan ve kapsayıcı ve sürdürülebilir ekonomik büyümeye destek olmayı amaçlayan AB ve Üye Devletler’in mevcut kalkınma yardımına ilave edilecektir.  Genel olarak, AB yardımı bölgelerdeki insanların taleplerine karşılık verecek, ekonomik nedenlerden dolayı kendi istekleriyle göç etmelerini teşvik edecek motivasyonu sağlayacak ve aynı zamanda göçe zorlama ve yerinden etmenin altında yatan nedenleri ortadan kaldıracaktır.